Μην μου πείτε ότι δεν αναρωτηθήκατε ποτέ για το που βρισκόσαστε η για το που θα πάτε αφού χαθήκατε;
Και φυσικά μην πιστέψετε ποτέ κανένα που λέει ότι ξέρει το βουνό με κλειστά τα μάτια η ότι με πυκνή ομίχλη η χιονοθύελλα και μόνο με την διαίσθηση θα σας οδηγήσει σε κάποιο επιθυμητό σημείο.
Με λίγα λογία κάποιος που δεν έχει γνώσεις προσανατολισμού απλά θα χαθεί.
Τι είναι λοιπόν ο προσανατολισμός;
O προσδιορισμός της θέσης μας σύμφωνα με τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα Βορρας-Νοτος-Ανατολη-Δυση ονομάζεται προσανατολισμός.
Ο προσανατολισμός μπορεί να γίνει με εμπειρικά μέσα η με μηχανικά (πυξίδα, τοπογραφικό χάρτη GPS)
· ΠΑΡΕΑ ΜΕ ΤΑ ΑΣΤΡΑ
Ίσως ο ποιο διαδεδομένος τρόπος αφού αποτέλεσε μέρος της παρατήρησης των παλιών θαλασσοπόρων. Όταν λοιπόν έχουμε έναστρο ουρανό ψάχνουμε να βρούμε κάπου εκεί ψηλά τον Πολικό Αστέρα ( ο οποίος όμως δεν είναι ορατός από το Νότιο ημισφαίριο), το αστέρι που βρίσκετε πρώτο μακριά από τον πραγματικό βορρά.
Ο Πολικός Αστέρας ανήκει σε ένα αστερισμό ο οποίος ονομάζεται Μικρή Άρκτος και επειδή είναι το τελευταίο αστέρι στον μοναδικό βραχίονα του αστερισμού είναι εύκολο να τον εντοπίσουμε.
Επιπλέον, ο εντοπισμός του μπορεί να γίνει και με την βοήθεια δυο αστέρων που ανήκουν σε έναν άλλο αστερισμό στον αστερισμό της Μεγάλης Άρκτου ο οποίος βρίσκεται κοντά στον αστερισμό της Μικρής Άρκτου. Καθώς οι σχετικές θέσεις των δυο αυτών αστερισμών διατηρούνται σταθερές, τότε αν προεκτείνουμε την εξωτερική πλευρά της Μεγάλης Άρκτου, που ορίζεται από δυο αστέρια, κατά 5 φορές, βρίσκουμε τον Πολικό Αστέρα.
- ΜΕ ΤΑ ΔΕΝΔΡΑ
Εάν κινήστε σε δασωμένη πλαγιά που αποτελείτε από δρυς η οξιά παρατηρήστε ότι κάποια πλευρά του δένδρου έχει περισσότερα βρύα από κάποια άλλη και αυτό γιατί η πλευρά αυτή είναι εκτεθειμένη (κοιτάει) στον Βορρά.
- ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Εάν βρείτε μια εκκλησιά (μάλλον σημαίνει ότι είστε κοντά στον πολιτισμό) το ιερό της βρίσκετε στην Ανατολική πλευρά και η είσοδος στην Δυτική.
Λειτουργία Και χρήση μαγνητικής πυξίδας
Η πυξίδα είναι ένα όργανο το οποίο δείχνει πάντα τον μαγνητικό βορρά. Η αρχή λειτουργίας της στηρίζεται επάνω στον μαγνητισμό. Επειδή η μαγνητική της βελόνα έλκεται από το γήινο μαγνητικό πεδίο, ο Βορράς που δείχνει ονομάζεται μαγνητικός Βορράς.
Η πυξίδα αποτελείται από τα παρακάτω μέρη:
α) έναν περιστρεφόμενο δίσκο , ο οποίος υποδιαιρείται σε 360⁰, πάνω στον οποίο βρίσκονται οι γραμμές και το βέλος του προσανατολισμού και (σε κάποια μοντέλα) οι ενδείξεις για τη διόρθωση της απόκλισης. Ο δίσκος είναι γεμάτος με ένα κατάλληλο υγρό ώστε η μαγνητική βελόνα, η οποία βρίσκεται μέσα σε αυτόν, να διατηρείται σε οριζόντια θέση,
(β) μια μαγνητική βελόνα , η οποία βρίσκεται μέσα στον περιστρεφόμενο δίσκο και ευθυγραμμίζεται με τις μαγνητικές γραμμές του γήινου μαγνητικού πεδίου. Έτσι, το ένα άκρο της (με κόκκινο χρώμα) δείχνει πάντα το μαγνητικό Βορρά, ενώ το άλλο το μαγνητικό Νότο,
(γ) μια σταθερή βάση πάνω στην οποία περιστρέφεται ο δίσκος με την μαγνητική βελόνα. Η βάση φέρει μερικές παράλληλες γραμμές μαζί με το βέλος πορείας και συνήθως υποδιαιρέσεις σε χιλιοστά για την μέτρηση των οριζοντίων αποστάσεων στον τοπογραφικό χάρτη. Σε μερικές πυξίδες επίσης , στη βάση τους υπάρχει και ένας μεγεθυντικός φακός, ο οποίος χρησιμοποιείται για να διαβάζονται και να ξεχωρίζονται καλύτερα οι λεπτομέρειες στο χάρτη.
- Κρατάμε την πυξίδα σε οριζόντια θέση όταν τη χρησιμοποιούμε, είτε πάνω σε χάρτη είτε στο πεδίο, ώστε η βελόνα να περιστρέφεται ελεύθερα.
Προσοχή όταν προσπαθούμε να ακολουθήσουμε κάποιο αζιμούθιο σε δύσβατο πεδίο η σε συνθήκες έλλειψης ορατότητας. Επειδή το ένα μας πόδι είναι περισσότερο γυμνασμένο (συνήθως το δεξί), κάνει λίγο μεγαλύτερο βήμα από το αριστερό, με αποτέλεσμα να έχουμε μια διαρκώς προστιθέμενη παράλληλη μετατόπιση, η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να μας οδηγήσει αρκετά έξω από τον στόχο μας με συνέπεια να μην τον εντοπίσουμε ποτέ.
Από την άλλη, σε ένα δύσβατο πεδίο, είναι ενδεχόμενο να προσπαθήσουμε να παρακάμψουμε κάποιο εμπόδιο και αν αυτό δεν το πάρουμε υπόψη μας να μην επανέλθουμε ποτέ στην σωστή μας πορεία. Για να αποφύγουμε αυτόν τον κίνδυνο εφαρμόζουμε τις παρακάτω τεχνικές:
- Στοχεύουμε σε ενδιάμεσα σημεία τα οποία βρίσκονται επάνω στη διαδρομή μας και τα χρησιμοποιούμε ως προσωρινούς στόχους.
- Αν δεν υπάρχουν τέτοια σημεία δημιουργούμε εμείς… στέλνοντας κάποιον της ομάδας μας να πάρει θέση εκεί που θα του υποδείξουμε.
- Αν χρειαστεί να παρακάμψουμε κάποιο εμπόδιο, το κάνουμε με προγραμματισμό.
- Φεύγουμε κάθετα (προσθέτοντας η αφαιρώντας ανάλογα 90⁰ στο αζιμούθιο μας) ως προς την πορεία μας δεξιά η αριστερά για μια απόσταση που θα μετρήσουμε.
- Μόλις δούμε ότι έχουμε φύγει από την ευθεία του εμποδίου στρίβουμε πάλι σε ορθή γωνία ακολουθώντας και πάλι την αρχική την πορεία.
Μόλις προσπεράσουμε πλέον το εμπόδιο επανερχόμαστε στην αρχική πορεία μας έχοντας κάνει έτσι μια τετράγωνη διαδρομή. Σημείωση: Στον συνολικό χρόνο και την απόσταση που διανύσαμε δεν υπολογίζουμε τις διαδρομές που είχαν κάθετη πορεία ως προς τον στόχο μας.
(4) Απόσταση
Για να μην χανόμαστε όταν οι αποστάσεις είναι σχετικά μεγάλες και η ορατότητα άσχημη, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε με πόσα βήματα διανύουμε τα 100μ. σε διαφορετικής μορφολογίας πεδία. Πειραματιζόμαστε με το κανονικό μας βήμα και μετράμε το διπλό βήμα , δηλ. κάθε φορά που πατάμε το δεξί μας πόδι. Για να το επιτύχουμε αυτό με ακρίβεια χρειάζεται να το επαναλάβουμε πολλές φορές, δείχνοντας υπομονή και ας μην περιμένουμε να τα καταφέρουμε από την πρώτη κιόλας φορά.
Επίσης, σαν ένα δεύτερο κριτήριο χρησιμοποιούμε τον χρόνο , χωρίς αυτό να προσφέρει ασφαλή εκτίμηση, ειδικά αν δεν ακολουθούμε σταθερό ρυθμό η έχουμε ανομοιογενή ομάδα.
(5) Υψομετρική διαφορά
Ο καλύτερος τρόπος ελέγχου είναι να διαθέτουμε κάποιον υψομετρητή(αλτίμετρο)
(6) Πραγματικός χρόνος
Χρονομετρούμε την πραγματική μας πορεία και την σημειώνουμε στην αντίστοιχη στήλη. Οι αποκλίσεις ως προς τους αρχικούς υπολογισμούς μας θα μας βοηθήσουν να κάνουμε σωστότερους υπολογισμούς για την συνέχεια της διαδρομής.
Αζιμούθιο
Το αζιμούθιο είναι μια από τις πλέον απαραίτητες έννοιες η οποία πρέπει να γίνει απολύτως κατανοητή σε κάποιον ώστε να μπορέσει να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την πυξίδα του.
Είναι ένα νούμερο το οποίο μας δείχνει, την δεξιόστροφη γωνία που σχηματίζει ο στόχος μας, σε σχέση με τον βορρά. Μετριέται σε μοίρες και ανάλογα με το αν χρησιμοποιούμε ως αφετηρία τον γεωγραφικό η μαγνητικό βορρά, έχουμε και δυο είδη αζιμούθιων. Η πυξίδα πάντα δείχνει το μαγνητικό αζιμούθιο. Η ένδειξη ενός αζιμούθιου κυμαίνεται μεταξύ 0⁰ και 360⁰.
ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΡΕΙΑΣ
Η προετοιμασία μιας πορείας που πρόκειται να ακολουθήσουμε, ειδικά μάλιστα στην περίπτωση στην οποία δεν γνωρίζουμε το πεδίο στο οποίο θα κινηθούμε, κάνει στην συνέχεια την διαδρομή μας πολύ πιο εύκολη και ασφαλής ακόμη και αν βρεθούμε μέσα σε ομίχλη η νυχτώσουμε. Η προετοιμασία αυτή είναι καλό να γίνεται από όλη την ομάδα, ώστε ο καθένας να γνωρίζει την διαδικασία και τον κάθε προβληματισμό που αναπτύχθηκε στη διάρκεια της χάραξης. Η ενέργεια αυτή απαιτεί τις παρακάτω διαδικασίες:
- Προσανατολίζουμε τον χάρτη.
- Εντοπίζουμε διάφορα χαρακτηριστικά σημεία επάνω στον χάρτη, κατά μήκος της διαδρομής που θα κινηθούμε και επιμερίζουμε την διαδρομή μας σε μικρότερα τμήματα.
- Φτιάχνουμε έναν πίνακα με όλα τα απαραίτητα στοιχεία της διαδρομής (αζιμούθια, χρόνοι, αποστάσεις, κλπ.) περιγράφοντας αναλυτικά το κάθε τμήμα της.
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ
Ο προσανατολισμός του χάρτη είναι απαραίτητη προϋπόθεση πριν αρχίσουμε την οποιαδήποτε ενέργεια μας επάνω σαυτόν. Είναι τόσο ανώφελο αν δεν το κάνουμε αυτό πρώτα , που κάθε μας ενέργεια στη συνέχεια είναι πλήρως καταδικασμένη σε αποτυχία. Για να προσανατολίσουμε τον χάρτη , ακολουθούμε την παρακάτω διαδικασία:
- Επιλέγουμε μια οριζόντια επιφάνεια απαλλαγμένη από μεταλλικά αντικείμενα.
- Φέρνουμε το βέλος που είναι χαραγμένο στο εσωτερικό της στρογγυλής πλακέτας της πυξίδας (η μια από τις παράλληλες γραμμές που έχει δεξιά – αριστερά από αυτό το βέλος ), να εφάπτεται με μια από τις κάθετες γραμμές (μεσημβρινούς) του χάρτη.
- Περιστρέφουμε στη συνέχεια όλο το σύστημα χωρίς να μετακινηθεί η πυξίδα μέχρι που να παραλληλιστεί με την κατεύθυνση της μαγνητικής βελόνας. Το χρωματιστό άκρο της βελόνας πρέπει να δείχνει τον βορρά του χάρτη.
Στερεώνουμε τον χάρτη με κάποια ταινία η άλλο τρόπο για να μην κινδυνεύει να μετακινηθεί την ώρα που δουλεύουμε επάνω του.
ΑΚΟΛΟΥΘΩΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ
Για να ακολουθήσουμε μια διαδρομή όταν γνωρίζουμε το αζιμούθιο ακολουθούμε την παρακάτω διαδικασία.
- Βάζουμε την ένδειξη του αζιμούθιου επάνω στην πυξίδα.
- Περιστρεφόμαστε κρατώντας μπροστά μας την πυξίδα μέχρι που να ταυτιστεί η μαγνητική βελόνα της με το εσωτερικό βέλος στην στρογγυλή περιστρεφόμενη πλακέτα.
- Η ζητούμενη κατεύθυνση είναι αυτή που μας δείχνει το βέλος κατεύθυνσης.
ΚΑΛΕΣ ΑΝΑΒΑΣΕΙΣ!!!
Πηγή: Λάζαρος Μποτέλης Οδηγός Βουνού